رحم یکی از مهم‌ترین اجزای بدن یک زن است و پیش آمدن هر مشکلی برای آن، خلل در عملکرد کل اندام تناسلی را به وجود می‌آورد. یکی از این مشکلات، چسبندگی رحم است که آن را با نام سندرم آشرمن نیز می‌شناسند. مشکل چسبندگی در ناحیه رحم، معمولا به دلیل چسبندگی و ایجاد بافت اسکار در داخل رحم رخ می‌دهد. جراحی‌های رحم و انحراف دیواره رحم یکی از علت‌های اصلی این اتفاق است. زنان مبتلا به چسبندگی رحم معمولا پریودهای سبک یا بدون قاعدگی، درد لگن یا ناباروری را تجربه می‌کنند و گاهی هم بدون علامت هستند.
چسبندگی رحم قابل درمان است، بنابراین بهتر است برای تسکین علائم و جلوگیری از ایجاد عوارض حتما به دکتر زنان مراجعه کنید. در ادامه این مطلب با دکتر مهناز شکروی همراه باشید زیرا قصد داریم در این مقاله به بررسی علل ابتلا، تشخیص و درمان چسبندگی رحم بپردازیم.
چسبندگی رحم چیست؟
یکی از بیماری هایی که ممکن است برای بسیاری از خانم ها رخ دهد، چسبندگی رحم می باشد که معمولا به علت وجود زخم در این عضو از بدن اتفاق می افتد. ممکن است برایتان سوال باشد که نشانه های ابتلا به بیماری چسبندگی رحم چیست؟ باید بگوییم معمولا قطع شدن و اختلال در چرخه قاعدگی و نیز احساس درد شدید در این دوره، احساس درد در ناحیه لگن، سقط جنین به صورت مکرر و مواردی از این قبیل جزو علائم چسبندگی رحم می باشد.
همچنین شاید برای شما جالب باشد که بدانید در برخی از افراد، هیچ علامتی که نشان از ابتلا به این بیماری باشد، وجود ندارد و تنها با خونریزی رحم پس از بارداری یا سقط جنین بروز می کند.
انواع جسبندگی رحم
چسبندگی رحم بسته به دلایل ایجاد آن، انواع مختلفی دارد که عبارت است از:
-چسبندگی خفیف رحم
در این وضعیت کمتر از یک سوم رحم دچار چسبندگی می گردد.
-چسبندگی متوسط رحم
یکی از نشانه های چسبندگی متوسط رحم، خونریزی کم در دوران قاعدگی می باشد، همچنین در این وضعیت حدود دو سوم رحم درگیر چسبندگی می گردد.
- چسبندگی شدید رحم
در این مرحله شاهد قطع کامل چرخه قاعدگی به واسطه درگیر شدن تمامی رحم به چسبندگی خواهیم بود.
علائم و نشانه‌های چسبندگی رحم چیست؟
نکته مهم در مورد چسبندگی رحم این است که این عارضه گاهی هیچ نشانه‌ای ندارد. به همین دلیل پیش از بارداری، پزشک رحم را به طور کامل معاینه می‌کند که دچار چسبندگی نباشد. اما در بعضی موارد هم نشانه‌هایی وجود دارد که از علائم چسبندگی رحم است:
سقط جنین مکرر: زمانی که زن چندین بار پشت سر هم سقط جنین داشته باشد، پزشک احتمال چسبندگی رحم را بررسی می‌کند.
آندومتریوز: این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که بافت داخلی رحم (آندومتر) در جایی خارج از رحم، ایجاد شود. این عارضه منجر به چسبندگی رحم نیز می‌شود.
تغییر در قاعدگی: هر گونه کم شدن یا قطع خونریزی در دوران قاعدگی و بی‌نظمی‌های زیاد در قاعدگی، برای احتمال چسبندگی مورد نظر قرار می‌گیرند.
درد در هنگام رابطه جنسی: اگر زن در هنگام رابطه جنسی درد زیادی داشته باشد، از نظر چسبندگی رحم مورد بررسی قرار می‌گیرد.
ناباروری بی‌دلیل: اگر زن به دلایل نامعلوم دچار ناباروری باشد، احتمال چسبندگی رحم را بررسی می‌کنند.
کم بودن خونریزی قاعدگی همراه با درد: احساس درد زیاد یا گرفتگی در قسمت زیر شکم که همراه با خونریزی بسیار کم یا بدون خونریزی باشد، می‌تواند یکی از علائم چسبندگی رحم باشد.
درد لگن: یکی دیگر از علائم چسبندگی رحم، درد زیاد در بخش لگن است.
دلایل چسبندگی رحم
چسبندگی رحم معمولا توسط آسیب به بافت رحم ایجاد می شود، مانند:
- کورتاژ تشخیصی یا کورتاژ برای سقط جنین
- کورتاژ مجدد برای خارج کردن باقی مانده جفت یا جنین
- جراحی رحم
- عفونت رحم یا لگن
- خونریزی شدید پس از تولد نوزاد
- مشکلات آندومتریوز
- سل ریوی - در کشورهای در حال توسعه رایج است
با این حال، گاهی اوقات علت دقیق بیماری مشخص نیست
روش های تشخیص سندرم آشرمن
یک سری روش های تشخیصی وجود دارد که با استفاده از آن می توانند متخصصین اندام های داخلی را ببینند. تست های تصویربرداری رایج ترین روش های تشخیصی هستند که می توانند جزئیات اندام های داخلی را با آن ببینند. برخی از این تست ها روی پوست انجام می شوند و تقریبا نیازی به آمادگی خاصی ندارند و برخی دیگر نسبت به دیگر تست ها، پیچیده تر هستند. از جمله آزمایش های تصویر برداری برای چسبندگی های داخلی رحمی به شرح زیر هستند :
۱. سونوگرافی اولتراسوند برای تشخیص چسبندگی رحم
این نوع آزمایش تصویربرداری از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از اندام‌های داخلی شما استفاده می‌کند. سونوگرافی را می‌توان به صورت خارجی، از روی پوست شما یا به صورت داخلی با سونوگرافی ترانس واژینال انجام داد. در این نسخه از آزمایش، یک گرز نازک به داخل واژن وارد می‌شود.
۲. هیستروسکوپی
در طی این روش، ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی از یک لوله باریک و نازک که یک دوربین در انتهای آن قرار دارد استفاده می‌کند تا داخل رحم شما را مشاهده کند. لوله هیستروسکوپی در واژن شما وارد می‌شود و از طریق دهانه رحم به سمت بالا و داخل رحم حرکت می‌کند. هیستروسکوپی به متخصص این امکان را می‌دهد که نگاهی بسیار دقیق به داخل رحم شما داشته باشد. همچنین می توان از این روش برای درمان چسبندگی رحم نیز استفاده کرد.
۳. سونوگرافی انفوزیونی سالین
این تست تصویربرداری از اولتراسوند به همراه محلول سالین (مخلوطی از نمک و آب) برای ایجاد تصویر واضحی از داخل رحم استفاده می‌کند. این مایع رحم شما را منبسط می‌کند تا پزشک بتواند جزئیات، شکل و نقایص حفره رحم شما را ببیند. این آزمایش دقیق٬تر از سونوگرافی ساده است و می‌تواند به خوبی سندرم آشرمن شما را نشان دهد.
روش های درمان چسبندگی رحم
می توان گفت روش هایی که چسبندگی رحم توسط آن ها تشخیص داده می شوند، به عنوان روش های درمان نیز مورد استفاده قرار می گیرند. معمولا روشی که برای درمان چسبندگی رحم مورد استفاده قرار می گیرد، هیستروسکوپی است که در کنار روش های دیگر می تواند نتیجه مطلوبی بر جای بگذارد.
بهره مندی از لاپاراسکوپی یا سونوگرافی حین هیستروسکوپی، می تواند گستره دید در رحم را افزایش دهد و در نتیجه مانع از سوراخ شدن آن حین فرآیند درمان می گردد.
در مواردی که چسبندگی رحم شدید باشد، ممکن است از چند روش درمانی مختلف استفاده شود. معمولا در بیمارانی که احتمال بروز مجدد این مشکل برایشان وجود دارد از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی استفاده می گردد و یا ممکن است پزشک ترجیح دهد که یک سوند پلاستیکی برای مدت چند روز یا چند هفته، در بدن بیمار قرار گیرد تا با حفظ دیواره های رحم به روند بهبودی او سرعت ببخشد.
تاثیر چسبندگی رحم بر ناباروری زنان
شدت چسبندگی رحم، پتانسیل باروری، تاثیر چسبندگی رحم بر ناباروری زنان را تعیین می کند. حتی پس از درمان چسبندگی رحم، برخی از بیماران دچار عدم قاعدگی یا تاخیر در قاعدگی می شوند. بارداری هایی که پس از درمان اتفاق می افتد، احتمال دارد با سقط جنین، زایمان زودرس، خونریزی در سه ماهه سوم و یا اتصال غیر طبیعی جفت به دیواره رحم همراه باشد. احتمال بارداری موفق پس از درمان به نوع و میزان چسبندگی ارتباط دارد.
پس از درمان چسبندگی رحم، بیماران مبتلا به چسبندگی خفیف یا متوسط معمولاً عملکرد طبیعی قاعدگی را تجربه می کنند و میزان موفقیت بارداری در این بیماران تقریباً 70 تا 80 درصد است. بیماران مبتلا به چسبندگی شدید یا تخریب گسترده پوشش آندومتر ممکن است پس از درمان چسبندگی رحم، شانس بارداری 40-20 درصدی داشته باشند. افرادی که آندومترشان آسیب زیادی دیده باشد پس از درمان بهبود نمی یابند، بنابراین تاثیر چسبندگی رحم بر ناباروری زنان ممکن است به گونه ای باشد که گزینه های دیگری مانند فرزندخواندگی و یا لقاح آزمایشگاهی (درمان ناباروری با ای وی اف) با استفاده از رحم اجاره ای، پیشنهاد شود.
پیشگیری از چسبندگی رحم
بهترین راه برای پیشگیری از چسبندگی داخل رحمی پرهیز از کورتاژ است. در بیشتر موارد، می‌توان به دنبال سقط ناقص یا فراموش‌شده، جفت باقی‌مانده یا خونریزی پس از زایمان، روش تخلیه پزشکی را انتخاب کرد. اگر کورتاژ مورد نیاز باشد، جراح می‌تواند از سونوگرافی برای هدایت آنها استفاده کند و خطر آسیب به رحم را کاهش دهد.
کلام آخر
چسبندگی های رحمی نوارهایی از بافت فیبری هستند که در حفره آندومتر تشکیل می شوند. شدت این بیماری می تواند از رشته های نازک بافت تا از بین رفتن کامل حفره متغیر باشد. عواقب بالینی شامل ناباروری، سقط مکرر حاملگی، ناهنجاری های قاعدگی و درد است.
